Auteursrechtrichtlijn

In het kader van de Digital Single Market kwam de Europese Commissie in 2016 met een voorstel voor Richtlijn Auteursrecht in de digitale eengemaakte markt. In deze richtlijn worden verschillende zaken geregeld. Sedert het verschijnen van het voorstel van de Europese Commissie hebben vele debatten plaats gevonden over de inhoud. Dat heeft geleid tot nogal wat compromissen in de tekst. Op 13 februari 2019 is in de zogenaamde triloog door de onderhandelaars van de Raad van Ministers, het Europees Parlement en de Europese Commissie de finale versie vastgesteld. Deze is op 26 maart 2019 in het Europees Parlement goedgekeurd; op 15 april 2019 stemde ook de Raad van Ministers in met de Richtlijn.

Belangrijke onderwerpen in de richtlijn zijn:

• Verplichte uitzonderingen op auteursrecht zoals digitaal gebruik voor educatieve doeleinden, het maken van kopieën voor archiefdoeleinden voor culturele instellingen, text and data mining voor de wetenschap.
• Voor werken die niet meer in de handel zijn een vorm van extended collective licensing.
• Vrijwillige facilitering van VOD licensering.
• Een naburig recht voor pers-uitgevers.
• Regels inzake auteurscontractenrecht zoals transparantie vereisten en het recht een contract te wijzigen bij onverwacht groot succes.
• Oplossing voor de value gap.

Met name over het laatste onderwerp heeft veel strijd plaatsgevonden. De zogenaamde value gap is de ongelijkheid tussen de waarde die met auteursrechtelijk beschermd materiaal wordt gecreëerd door platforms als YouTube en de vergoeding die artiesten, auteurs en producenten van die platforms ontvangen. De oplossing is om de activiteit van user upload content platforms onder het auteursrecht te laten vallen. Dat heeft geleid tot een enorme lobby van voor en tegenstanders.

De richtlijn moet nu nationaal in de wetgeving worden geïmplementeerd. De discussie over artikel 17 (voorheen 13) waar de ‘value gap‘ oplossing wordt geregeld, zal nog wel voortgaan. Meer over artikel 17 “de value gap” vindt u hier.

In de zomer van 2019 heeft het Ministerie van J&V een consultatie uit doen gaan over het wetsvoorstel voor implementatie van de EU Auteursrechtrichtlijn. NVPI heeft daarop gereageerd (zie bijlage).

Op 11 mei 2020 is het definitieve wetsvoorstel voor omzetting van de EU Auteursrechtrichtlijn in de Nederlandse wetgeving door het Ministerie naar de Tweede Kamer gezonden. Per die datum is de definitieve versie van het wetsvoorstel bekend. Daarin wordt onder meer een oplossing voor de value gap voorgesteld evenals een aantal auteurscontractenrechtelijke bepalingen. Het huidige wetsvoorstel biedt onzes inziens voldoende basis om een snelle inwerkingtreding van het wetsvoorstel te bevorderen. Een aantal belangrijke wijzigingsvoorstellen van NVPI is door het Ministerie overgenomen in het Wetsvoorstel en/of de Memorie van Toelichting.

Voor 18 juni 2020 konden Kamerleden vragen indienen bij de regering. De Federatie Auteursrechtbelangen heeft hieraan voorafgaand een brief (zie bijlage) gestuurd aan de Vaste Commissie voor Justitie en Veiligheid van de Tweede Kamer om aan te geven dat deze de voor deze implementatie gehanteerde uitgangspunten onderschrijft en zich dan ook heeft geconcentreerd op de vraag of met het consultatievoorstel de richtlijn volledig en juist wordt omgezet.

In dat kader heeft de Federatie in het consultatieproces een aantal voorstellen tot verbetering gedaan om zo dicht mogelijk bij formuleringen en bedoeling van de richtlijn te blijven. De Federatie heeft tot tevredenheid geconstateerd dat aan deze voorstellen in het wetsvoorstel voldoende recht is gedaan.

Ook vanuit ENCORE, de alliantie waar NVPI Audio en FDN bij zijn aangesloten, is een brief aan de Vaste Commissie voor Justitie en Veiligheid van de Tweede Kamer gestuurd om de brief van de Federatie Auteursrechtbelangen te ondersteunen (zie bijlage). De makers en producenten trekken samen op in deze.

De behandeling van het wetsvoorstel staat gepland tijdens het wetgevingsoverleg op 9 november aanstaande. Op 19 oktober heeft echter degene die verzocht om bedoelde inhoudelijke behandeling aan de vaste commissie voor Justitie en Veiligheid verzocht het in plaats daarvan toch als hamerstuk te behandelen.

Op 17 november 2020 hebben er in de Tweede Kamer stemmingen plaatsgevonden inzake de implementatiewet richtlijn auteursrecht in de digitale eengemaakte markt (bovengenoemd wetsvoorstel). Het goede nieuws is dat het wetsvoorstel is aangenomen. De Eerste Kamer heeft op 15 december 2020 het wetsvoorstel, zonder stemming, aangenomen. Nederland is daarmee het eerste Europese land dat de Richtlijn heeft aangenomen. Het is nu nog afwachten wanneer de wet daadwerkelijk in werking treedt.

Op 26 april 2022 heeft het Europese Hof van Justitie een zeer belangrijke uitspraak gedaan in het belang van auteurs- en naburig rechthebbenden. Polen had gevraagd om de Europese Auteursrechtrichtlijn, die in juni 2021 in Nederland geïmplementeerd is, te toetsen aan de vrijheid van meningsuiting. Met name ten aanzien van artikel 17 dat een oplossing beoogt te bieden voor het zogenoemde ‘value gap’-probleem. Het hof heeft de juistheid van de richtlijn bevestigd, waarmee in de praktijk de onderhandelingspositie van rechthebbenden met Facebook, YouTube et cetera wordt versterkt. Lees hier het persbericht van het Europese Hof.