Artikel 17 Auteursrechtrichtlijn (value gap)

User uploaded content’-diensten, zoals YouTube, verdienen veel geld met muziekgebruik. Als het gaat om een licentie en vergoeding voor het gebruik maken zij gebruik van zogenaamde ‘safe harbour’-bepalingen in de E-Commerce richtlijn, waardoor de platforms niet aansprakelijk zouden zijn. Die ongewenste discrepantie tussen de inkomsten die worden gegenereerd met het muziekgebruik en de vergoedingen die daarvoor worden betaald, wordt de ‘value gap’ genoemd.

De oplossing voor de value gap zit in het onder auteursrecht brengen van de activiteiten van platforms die aan gebruikers de mogelijkheid geven om muziek of andere content te uploaden.

Artikel 17 – voorheen 13 – van de Auteursrechtrichtlijn die in het voorjaar van 2019 Europees is vastgesteld, gaat over het oplossen van het probleem. Daarover is veel strijd gevoerd ook met name in de lobby vanuit belanghebbenden. De lidstaten hebben twee jaar de tijd om de richtlijn in nationale wetgeving om te zetten. De discussie over artikel zal nog wel even doorgaan.

In het kort gaat het hierover:

• Grote aanbieders van onlinediensten waar gebruikers content kunnen delen – zoals YouTube en Facebook – moeten voor het mogen aanbieden van deze content een licentie verkrijgen van rechthebbenden. Deze platforms gaan namelijk onder het auteursrecht vallen. Dat is goed nieuws voor de makers en artiesten en voor de hele muziekindustrie. Zij willen niets liever dan dat hun muziek zo veel mogelijk wordt verspreid en dat zij daar een redelijke vergoeding voor krijgen. Net zoals wordt overeengekomen met andere muziekplatforms als Spotify en Apple Music. Met die licenties komt het dus wel goed. Dergelijke overeenkomsten worden immers gesloten door de grote maatschappijen én de kleinere partijen alsmede voor alle auteurs door Buma-Stemra.
• De nieuwe richtlijn bepaalt dus dat die grote platforms aansprakelijk worden en niet meer de uploader/consument. Bovendien zegt de richtlijn dat de door het platform verkregen licenties ook gelden voor het gebruik van die gelicenseerde muziek door de niet-commerciële gebruiker die dingen upload. Dat is goed nieuws voor de consument die het platform kan blijven gebruiken zoals hij deed. En zelf niet meer aansprakelijk is voor inbreuk op auteursrecht.
• De bestaande uitzonderingen op het auteursrecht blijven ook hier van toepassing: dus bijvoorbeeld dat je mag citeren, werk voor recensies gebruiken, een parodie mag maken of een karikatuur. Fundamentele rechten als vrijheid van expressie door bijvoorbeeld ‘memes’ blijven gewaarborgd.
• Het gaat om de commerciële zogenaamde User Upload Content diensten. Veel platforms zijn uitgezonderd in de richtlijn zoals non-profit online encyclopedieën als Wikipedia, online marktplaatsen als eBay, platforms als Dropbox, de meeste clouddiensten, internet providers. Kleine startende UUC diensten krijgen voorts minder strenge regels om kans op de markt te maken.
• Als er geen licentie wordt verstrekt – dat kan heel goed gebeuren bij bijvoorbeeld speelfilms, die nu ook niet beschikbaar worden gemaakt voor dergelijke diensten – dan is het platform aansprakelijk voor inbreuk op auteursrecht tenzij het drie dingen laat zien: alles hebben gedaan om een licentie te verkrijgen, alles doen om op basis van informatie van rechthebbenden ervoor te zorgen dat de betreffende werken niet beschikbaar zijn, en na melding optreden om de werken te verwijderen en verwijderd te houden. Dat betekent dat de platforms samen zullen moeten werken met de rechthebbenden. Het gaat dus niet om ‘vooraf filteren’ zoals vaak wordt beweerd.
• Sterker nog, om de privacy van gebruikers te waarborgen mogen de platforms geen maatregelen toepassen als algemene monitoring van gebruikers of gebruik. Er komt ook een klachtenvoorziening voor gebruikers en de samenwerking tussen de platforms en de rechthebbenden wordt op verschillende manieren in de richtlijn nagestreefd.

De richtlijn moet nu omgezet worden in nationale wetgeving. NVPI meent dat alle partijen er baat bij hebben dat zulks op een duidelijke manier gebeurt met inachtneming van ieders rechten en belangen. Artikel 17 van de richtlijn voorziet in het organiseren van een dialoog tussen aanbieders en rechthebbenden. Hopelijk kan dat ervoor zorgen dat tijdig goede afspraken worden gemaakt. Voor een uitgebreidere uitleg van artikel 17 vindt u een document in de bijlagen: De Europese Auteursrechtrichtlijn 2019: artikel 17 (voorheen 13).

Op 17 november 2020 hebben er stemmingen in de Tweede Kamer plaatsgevonden i.v.m. de implementatiewet richtlijn auteursrecht in de digitale eengemaakte markt. Het positieve bericht; het wetsvoorstel is aangenomen. Daarmee is Nederland het eerste Europese land. De Eerste Kamer heeft op 15 december 2020 het wetsvoorstel, zonder stemming, aangenomen. Nederland is daarmee het eerste Europese land dat de Richtlijn heeft aangenomen. Het is nu nog afwachten wanneer de wet daadwerkelijk in werking treedt.